Құбырлы айналмалы пеш
(барабанная вращающаяся печь, Rotary kiln) - шикізат пен жартылай өнімдерді күйдіруге және кептіруге арналған өнеркәсіптік пеш. Барабанның айналмалы пеші диаметрі 1,2−5 м және ұзындығы 18-200 м болатын көлденең орналасқан цилиндр тәрізді, ол осьтің айналасында баяу айналады. Сусымалы материалдарды физика-химиялық өңдеуге арналған. Әдетте, жанармай пештің ішінде жағылады; жанама қыздыру (муфель қабырғасы арқылы) және өңделген материалды аралас қыздыру сирек кездеседі. Айналмалы пеште шаң, қатты, сұйық немесе газ (табиғи газ) тәрізді отын жағылады. Әдетте, пеште жылыту газдары өңделетін материалға (қарсы ағынға) қарай жылжиды; газдар мен материалдың параллель тогы бар пештер сирек кездеседі.
Пеш - бұл өз осінде баяу айналатын, көлденеңінен сәл қисайған цилиндрлік сыйымдылық. Өңделетін зат барабанның жоғарғы аймағынан беріледі. Пеш айналғанда, зат төменгі табанына беріліп, араластырылады. Ыстық газдар пештің бойымен беріледі, кейде өңделетін затпен бірдей бағытта (параллель), бірақ әдетте қарама-қарсы бағытта. Ыстық газдар пештің жану камераларында немесе пештегі ішкі жалыннан пайда болуы мүмкін. Бұл жалын бунсен оттығы сияқты жұмыс істейтін форсунка құбырынан (пеш форсункасы) шығады. Отын ретінде газ, май, ұсақталған мұнай коксы немесе ұнтақталған көмір пайдаланылады.
Жентек
(комок, clump) - Жұмсақ, борпылдақ, ұсақталған заттың тығыздалған бөлігі. Материалды кұйдірген кезде түзілетін өнім.
Шаймалау
(Выщелачивание, Leaching) - гидрометаллургиялық процесс операциясы. Кендер мен оларды байыту өнімдері (концентраттар, өнеркәсіптік өнімдер), пирометаллургиялық қайта бөлу өнімдері (огарок, штейн, анодты шламдар, сондай-ақ металдар мен қорытпаларды өңдеу қалдықтары) шаймалауға ұшырайды. Шаймалау уран, алтын, мыс, мырыш, молибден, вольфрам, алюминий және т. б. өндірісінде кеңінен қолданылады. Процесс үш кезеңнен тұрады: реакцияға түсетін заттарды қатты бетке жеткізу; химиялық реакция; еріген реакция өнімдерін ерітіндіге шығару. Шаймалау өңделетін материалдың сипатына, құрамына және күйіне байланысты әртүрлі тәсілдермен жүзеге асырылады. Мысалы, алтын, уран және сульфид концентраттарын шаймалау пульпаны араластыру кезінде жүзеге асырылады. Мысты тотыққан кендерден, агломерацияланған бокситтерден жасалған алюминаттардан және т.б. кеуекті және түйіршікті материалдардан шаймалау еріткішті қатты материалдың стационарлық қабаты арқылы сіңдіру арқылы жүзеге асырылады – мысалы, перколяция. Шаймалауды материалға механикалық-химиялық, ультрадыбыстық, биологиялық және термиялық әсерлермен біріктіруге болады.
Реакцияның меншікті жылдамдығы
(Константа скорости реакции (удельная скорость реакции), Reaction rate constant) - реакцияның кинетикалық теңдеуіндегі k пропорционалдылық коэффициенті. Сонымен, α1А1+ α2А2+ α3А3 = В реакция келесі кинетикалық теңдеумен сипатталады:
υ = k[A1]υ1[A2]υ2[A3] υ3 , мұнда:
υ-химиялық реакцияның жылдамдығы, ол (d[B])/dt –ға тең;
k - реакция жылдамдығының тұрақтысы;
[A1]... [A3] – А1-A3 реагенттерінің концентрациясы;
υ1- υ3 - тиісті реагент бойынша реакция тәртібі (осы коэффициенттердің қосындысы - реакция тәртібі). Олар эксперименталды түрде анықталады және реакция теңдеуіндегі стехиометриялық коэффициенттермен әрдайым сәйкес келе бермейді.
Осыдан реакция жылдамдығы константасының физикалық мағынасы көрінеді: 1 моль/л-ге тең немесе әр реактивтің реакция реті 0-ге тең болған жағдайда, ол реакцияға түсетін заттардың әрқайсысының концентрациясындағы реакция жылдамдығына сандық түрде теңы. Реакция жылдамдығының константасы температураға (Аррениус теңдеуі), реакцияға түсетін заттардың табиғатына, катализаторға байланысты, бірақ олардың концентрациясына тәуелді емес.
Концентрациялық константасының шамасы
(Величина константы концентрации, Equilibrium constant) - берілген химиялық реакция үшін химиялық тепе-теңдік күйіндегі бастапқы заттар мен өнімдердің термодинамикалық белсенділіктері (немесе реакция жағдайларына, ішінара қысымдарға, концентрацияларға немесе фугивтілікке байланысты) арасындағы қатынасты анықтайтын шама (әсер ететін массалар Заңына сәйкес). Реакцияның тепе-теңдік константасын біле отырып, реакция қоспасының тепе-теңдік құрамын, өнімдердің шекті шығымын есептеуге, реакция бағытын анықтауға болады.